به گزارش پایگاه خبری تحلیلی افق سناباد”سرطان یکی از چالش‌های جدی سلامت در جهان کنونی است که با روندی رو به رشد، نگرانی‌های زیادی را، خصوصا برای نظام سلامت، ایجاد کرده است. افزایش امید به زندگی، تغییر سبک زندگی و آلودگی‌های محیطی از جمله دلایل شیوع این بیماری هستند.
طبق گفته دکتر کوروش اعتماد، مدیرکل دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت هم اینک ۶ سرطان در ایران شایع شده که سه سرطان پستان، تیروئید و رودۀ بزرگ سرطان‌های شایع در جمعیت زنان کشور و سه سرطان پروستات، پوست و معده سرطان‌های شایع در جمعیت مردان کشور است.
براساس آخرین آمار ثبت شده، شمار موارد جدید سرطان در کشور ۱۴۱ هزار و ۶۴۱ مورد بوده که ۴۹ درصد از آن‌ها در زنان و ۵۱ درصد در مردان رخ‌داده است و در صورت نداشتن سیاست‌های پیشگیرانه و سبک زندگی سالم، تا ۱۵ سال آینده این ارقام ۲ برابر خواهند شد.
عوامل ژنتیکی و وراثتی، افزایش سن جمعیت، سبک زندگی ناسالم، مصرف دخانیات، تغذیه نامناسب، کاهش فعالیت بدنی و افزایش استرس از جمله عوامل افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها است که تمرکز بر غربالگری و تشخیص زودهنگام از مهم‌ترین راهبردها برای پیشگیری و کنترل این بیماری است چرا که تحقیقات نشان داده بیش از ۴۰ درصد موارد سرطان قابل پیشگیری است.
رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها در بدن
رییس گروه بیماریهای غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه سرطان رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها در بدن است، گفت: در یک بدن سالم، هزاران میلیارد سلول وجود دارد که با توجه به نیاز بدن تقسیم می‌شوند و سلول‌های سالم بر اساس نوعشان، چرخه حیات، تولید مثل و مرگ دارند.
دکتر بابک اقبالی با بیان این که با مرگ سلول‌های قدیمی یا آسیب دیده، سلول‌های جدید جایگزین آن‌ها می‌شوند، افزود: سرطان دقیقاً در این فرآیند اختلال ایجاد می‌کند و باعث رشد غیرعادی سلول‌ها در بدن می‌شود. هنگامی که سلول‌ها به طور غیر قابل مهار تقسیم می‌شوند، توده‌هایی به نام تومور را تشکیل می‌دهند.
وی ادامه داد: سرفه مداوم و طولانی، گرفتگی صدا، ضعف عضلات، تغییر رنگ ادرار، وجود خون در مدفوع، کاهش وزن، درد استخوان، خستگی مداوم، وجود توده یا برآمدگی در سینه و بیضه و درد شدید در معده از علائم احتمالی ابتلا به سرطان است.
بیشتر بخوانید:
سن ابتلا به سرطان روده بزرگ در مشهد کاهش یافته است
سرطان و سه بیماری غیرواگیر، عامل ۸۲ درصد مرگ ومیرها در ایران
رییس گروه بیماریهای غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: چهار بیماری عمده غیرواگیر شامل بیماریهای قلبی عروقی، سرطان، دیابت و بیماریهای مزمن تنفسی، به ترتیب دلیل ۸۳ درصد از مرگ ومیرها در جهان و ۸۲ درصد از مرگ ومیرها در ایران هستند که ریشه در سبک زندگی و رفتارهای افراد، رژیم غذایی ناسالم، نداشتن فعالیت بدنی مناسب، مصرف دخانیات و الکل دارند.
دکتر اقبالی افزود: هم اینک با افزایش امید به زندگی و بالا رفتن طول عمر افراد، تغییر در سبک زندگی، افزایش مصرف دخانیات، مصرف کم میوه و سبزی، کم تحرکی و غیره، آمار بیماریهای غیرواگیر از جمله سرطان‌ها در حال افزایش است که می‌توان با رعایت خودمراقبتی، آن‌ها را مدیریت و با تشخیص زودهنگام و به موقع درمان کرد.
خراسان رضوی و سالانه ۱۰ هزار بیمار جدید سرطانی
رییس گروه بیماریهای غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: طبق آخرین آمار منتشر شده، خراسان رضوی هرساله حدود ۱۰ هزار نفر بیمار جدید سرطانی دارد که شایع‌ترین آن به ترتیب پستان، روده بزرگ (کلورکتال)، ریه، پوست و پروستات هستند.
دکتر اقبالی افزود: شایع ترین سرطان‌ها در جمعیت زنان استان خراسان رضوی سرطان پستان، روده بزرگ، معده، پوست و تیروئید و در جمعیت مردان استان سرطان معده، روده بزرگ، ریه، پوست و پروستات است.
وی ادامه داد: در تمام نظام‌های بهداشتی دنیا، توجه به برآورد هزینه اثربخشی پیشگیری و بعد از آن تشخیص زودهنگام در اولویت است به طوری که تخمین زده می‌شود بیش از یک سوم تمام موارد سرطان‌ها قابل پیشگیری و ۵۰ درصد آن‌ها به شرط تشخیص زودهنگام، درمان‌پذیر هستند.
بیشتر بخوانید:
۱۰ هزار مورد جدید ابتلا به سرطان در خراسان رضوی سالانه به ثبت می رسد
علت ۹۵ درصد سرطان‌ها عوامل‌محیطی و پنج درصد ژنتیکی است
رییس مرکز تحقیقات سرطان ایران، آبان ماه امسال در سومین کنگره بین‌المللی جراحی سرطان ایران در مشهد، اظهار کرد: علت حدود پنج درصد از سرطان‌های کشور ارثی و ژنتیکی است و عوامل محیطی سهم ۹۵ درصدی در ایجاد این بیماری دارند.
دکتر محمداسماعیل اکبری افزود: سن ابتلا به سرطان در ایران ۱۰ سال پایین‌تر از دیگر کشورهای جهان است و برای دوری از سرطان باید به عوامل محیطی، که بیشترین سهم را در ایجاد این بیماری دارند، توجه کرد.
وی با تاکید بر اهمیت پیشگیری از سرطان ادامه داد: پیشگیری، کار حاکمیتی است و باید در این مسیر غذاهای مضر از برنامه غذایی حذف شده و مصرف نمک، شیرینی و روغن مدیریت شود.
سبک زندگی و عوامل محیطی تاثیر بسزایی در ابتلا به سرطان دارد
فوق تخصص آنکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در تمام دنیا میزان بروز سرطان در حال افزایش است و در ایران نیز بروز سرطان از ۱۳۰ هزار بیمار در سه سال پیش به ۱۹۰ تا ۲۰۰ هزار مورد در سال جاری رسیده است.
دکتر کاظم انوری افزود: هیچ کشوری از افزایش شمار مبتلایان به سرطان مستثنی نیست اما در پیشگیری از ابتلا به این بیماری عوامل مختلفی مانند کاهش مصرف دخانیات، سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و فعالیت‌های ورزشی نقش اساسی ایفا می‌کنند.
وی با بیان اینکه مصرف هر یک از فراورده‌های توتون مانند سیگار و قلیان، علت اصلی ابتلا به بیماری سرطان ریه، گوارش، حفره دهان و غیره است، ادامه داد: برای جلوگیری از ابتلا به بیماریهای سرطانی دستگاه گوارش، مصرف سبزیجات و میوه‌ها نیز نقش آنتی اکسیدانی زیادی دارند.
رابطه مستقیم افزایش وزن با ابتلا به سرطان
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه فعالیت‌های فیزیکی نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به سرطان دارد، بیان کرد: چاقی نقش مهمی در ابتلا به سرطان‌ها دارد از این رو باید تلاش شود در رژیم غذایی بر نحوه پخت غذا، استفاده از الیاف گیاهی بیشتر به نسبت پروتئین، فیبرهای غذایی و کاهش مصرف فست فودها تاکید شود.
چاقی نقش مهمی در ابتلا به سرطان‌ها دارد
دکتر انوری با پرهیز دادن از استفاده زیاد از سرخ‌کردنی‌ها، افزود: استفاده مکرر از روغن سوخته و استفاده زیاد از ترشی‌جات در رژیم غذایی سلامت دستگاه گوارش را به خطر می اندازد.
تغذیه صحیح، موثر در عدم ابتلا به سرطان
مسوول برنامه سرطان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: وزن بالا، احتمال ابتلا به انواع سرطان را به خصوص در پستان، پروستات و روده بزرگ افزایش می‌دهد.
دکتر خدیجه رضایی افزود: تغذیه صحیح نیز در جلوگیری از ابتلا به سرطان مؤثر است از این رو باید محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های شکردار، حذف الکل، کاهش مصرف مواد غذایی نشاسته‌ای، محدود نمودن مصرف گوشت‌های فراوری شده مانند سوسیس، کالباس، مصرف غذا در حالت آرامش، افزایش مصرف سبزیجات، میوه‌جات، افزایش مصرف حبوبات، محدود کردن مصرف نمک، استفاده از روش‌های صحیح پخت مانند بخارپز، آب پز و پرهیز از مصرف غذاهای سوخته و نیمه سوخته در دستور کار قرار گیرد.
فعالیت بدنی و کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های پستان و روده بزرگ
مسوول برنامه سرطان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: فعالیت بدنی، سرطان‌های شایعی مانند سرطان پستان و روده بزرگ را کاهش می‌دهد.
توصیه می‌شود برای یشگیری از ابتلا به سرطان هفته ای ۱۵۰ دقیقه معادل روزی ۳۰ دقیقه ورزش کنید
دکتر رضایی افزود: توصیه می‌شود افراد هفته ای ۱۵۰ دقیقه معادل روزی ۳۰ دقیقه ورزش کرده و با نصب گام‌سنج در گوشی روزانه دست کم هفت هزار گام پیاده‌روی داشته باشند.
وی ادامه داد: افراد باید سعی کنند در معرض نور شدید خورشید مخصوصا از ساعت ۱۰ صبح تا چهار عصر قرار نگیرند و در صورت ضرورت باید از کرم ضد آفتاب و عینک آفتابی استفاده کنند.
مسوول برنامه سرطان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: با تشخیص زودرس سرطان و درمان مناسب، حدود ۵۰ درصد سرطان ها قابل درمان است
دکتر رضایی افزود: برای تشخیص زودهنگام باید علائم خطر و راه‌های غربالگری و تشخیص سرطان را بشناسیم. این علائم در سایر بیماری‌ها ممکن است وجود داشته باشد ولی باید تا تشخیص نهایی پیگیری شود.
وی با بیان اینکه علائم زودهنگام سرطان براساس نوع آن متفاوت است، گفت: تغییر در پوست، اندازه خال یا زخم، بی‌اشتهایی طولانی و گیر کردن غذا در گلو، دردهای مبهم شکمی، اسهال و یبوست متناوب، لکه‌های خونی روی مدفوع یا مدفوع سیاهرنگ از جمله علائم خطر هستند.
علائم هشدار دهنده سرطان
مسوول برنامه سرطان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: کاهش وزن و بی‌اشتهایی بی دلیل، تغییر در خال‌های پوستی، توده در هر جای بدن، استفراغ یا سرفه خونی، سرفه یا گرفتگی‌های طولانی، زخم‌های بدون بهبودی و خونریزی غیرطبیعی در ادرار، مدفوع و نوک پستان، از دیگر علائم هشدار دهنده سرطان است.
رضایی افزود: توده پستان با هر تغییر در شکل یا قوام پستان، توده پستاده بزرگ شونده، فرورفتگی نوک پستان، پوست پرتقالی، زخم، ترشح یک طرفه پستان خصوصاً خون آلوده و توده در زیر بغل از نشانه های سرطان پستان است.
وی با بیان اینکه خونریزی دستگاه گوارشی، یبوست در یک ماه اخیر، احساس پر بودن مقعد پس از اجابت مزاج از علائم خطر است، افزود: کاهش بیش از ۱۰ درصد وزن در ۶ ماه اخیر بدون دلیل از علائم هشدار دهنده سرطان روده بزرگ است.
بیشتر بخوانید:
تومور ۱۶ کیلویی از شکم یک بیمار در مشهد خارج شد
غربالگری سه سرطان شایع در مراکز بهداشتی
مدیر جوانی جمعیت، سلامت، خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: غربالگری و تشخیص زودرس سرطان در مراکز سلامت نقش تعیین کننده‌ای در طول عمر و کیفیت زندگی بیماران دارد و هم اینک سه سرطان شایع پستان، روده بزرگ و دهانه رحم که روش‌های تشخیصی مناسبی هم دارند در مراکز بهداشتی مورد غربالگری قرار می‌گیرد.
دکتر محمد احمدیان افزود: برای غربالگری سرطان پستان، کلیه بانوان ۳۰ تا ۷۰ ساله می‌توانند با مراجعه به پایگاه‌ها و مراکز سلامت و تشکیل پرونده سلامت از نظر سلامت پستان غربالگری شوند، که ارزیابی و معاینه بانوان ۳۰ تا ۴۰ سال، هر ۲ سال یک بار و افراد بالای ۴۰ سال، سالانه انجام می‌شود.
وی ادامه داد: در صورت وجود علائم خطر ابتلا به سرطان پستان، در معاینه یا شرح حال و سوابق خانوادگی، افراد برای تشخیص نهایی به مراکز تخصص ارجاع می‌شوند.
این مسوول گفت: سرطان روده بزرگ نیز برای کلیه افراد ۵۰ تا ۷۰ سال در مراکز سلامت و پایگاه‌های سلامت با انجام یک آزمایش ساده و بررسی سایر علائم خطر بررسی می‌شود و در صورت نیاز برای تشخیص به مراکز تخصصی ارجاع خواهند شد.
احمدیان افزود: برای غربالگری سرطان دهانه رحم نیز کلیه افراد ۳۰ تا ۵۹ سال با مراجعه به مراکز سلامت و پایگاه‌های سلامت و انجام یک آزمایش ساده پاپ اسمیر و بررسی سایر علائم خطر بررسی می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
خراسان رضوی در غربالگری سرطان جزو استانهای پیشرو کشور است
افراد ۵۰ تا ۷۰ سال در نیشابور غربالگری سرطان روده بزرگ می شوند
برگزاری پویش ملی مبارزه با سرطان
رییس گروه بیماریهای غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: سرطان یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی جهان است که هر ساله میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هرساله روز جهانی سرطان در ۱۵ بهمن مصادف با چهارم فوریه برگزار می‌شود. در سطح جهانی کمپین جدیدی با عنوان «متحد در یگانگی» (United by Unique) برای سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷، معرفی شده است که به اهمیت رویکرد فردمحور در مواجهه با این بیماری می‌پردازد.
دکتر بابک اقبالی افزود: در این راستا، با توجه به اهمیت پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع این بیماری، پویش ملی مبارزه با سرطان در روزهای یکم تا هفتم بهمن ۱۴۰۳ با شعار «دست در دست هم برای پیشگیری و مبارزه با سرطان» و با هدف افزایش آگاهی عمومی و تشویق مردم به اقدامات پیشگیرانه در خراسان رضوی برگزار شد.
